Strona Główna

Św. Franciszek z Asyżu

Syn kupca, początkowo beztroski król biesiad i młodzieży asyskiej, aspirujący do stanu szlacheckiego. Po nawróceniu, żyjąc w radosnym ubóstwie głosił wszystkim miłość Bożą i zgodnie z poleceniem Chrystusa naprawiał Jego Kościół. Założyciel zakonów franciszkańskich, twórca idei szopki bożonarodzeniowej, kanonizowany zaledwie 2 lata po śmierci – św. Franciszek z Asyżu – poeta i mistyk, który aż po dziś dzień nie odszedł w zapomnienie.

Syn bogatego kupca

Narodzenie św. Franciszka

Drzwi domu rodzinnego św. Franciszka

Pika ze św. Franciszkiem

Wnętrze domu rodzinnego św. Franciszka
(później przerobiono go na kaplicę)

Pomnik rodziców św. Franciszka

Św. Franciszek urodził się w Asyżu pod koniec 1181 lub na początku 1182 roku, jako syn bogatego kupca Piotra Bernardone i jego żony Piki. Na chrzcie otrzymał imię Jan, które po powrocie ojca z podróży handlowej do Francji zostało zastąpione imieniem Francesco – Franciszek. Pierwszą formację religijną otrzymał od bardzo pobożnej matki. Święty nauczył się czytać i pisać w szkole parafialnej św. Jerzego w Asyżu, a następnie uzupełnił swoje skromne wykształcenie elementami rachunku, poezji i muzyki. Zdobył także znikomą znajomość języka francuskiego (prowansalskiego) i zapoznał się z poematami o bohaterskich czynach sławnych rycerzy. Franciszek, mając bystry umysł i dobrą pamięć, dzięki czytaniu i rozważaniu zdobył skromną kulturę religijną. Wychowywany był na szlachcica, który miał przejąć majątek i handel.

Ojciec Franciszka rozszerzał aż za granicę obszar swojego handlu. Franciszek, obficie obdarzony inteligencją, ambicją i przedsiębiorczością, osobiście próbował wszystkich dróg wzniesienia się i chwały światowej. Mając 14 lat został przydzielony do sklepu ojca, by zaprawiać się w sztuce kupieckiej (ok. 1196 r.). Nie sprawdził się jako handlarz, miał zbyt rozrzutny tryb życia i nie umiał trzymać przy sobie pieniędzy.

Pomnik rodziców św. Franciszka, jakieś miejsce z Asyżu, może dom Świętego zobacz + nagranie z Małego Gościa

Król biesiad i niedoszły rycerz

Zdjęcie ze spektaklu
- O mniejszych braciszkach św. Franciszka

Św. franciszek jedzie na wojnę,
by stać się rycerzem

Św. Franciszek w niewoli naucza współwięźniów

Franciszek został obwołany królem biesiad i królem młodzieży asyskiej, ubierał się w sposób osobliwy i jaskrawy, brał udział w zabawach i śpiewach na wieczornych spotkaniach z przyjaciółmi. Rodzice z pobłażliwością patrzyli na jego książęce wydatki. Ze względu na swoje dobre przymioty naturalne i moralne, szlachetność słowa i szlachetność sposobu bycia, hojność wobec ubogich oraz ze względu na szczególną prawość obyczajów był podziwiany przede wszystkim przez matkę i przez swoich przyjaciół.

Jako młodzieniec prowadził życie beztroskie. Marzył o rycerskiej sławie, chętnie wiec wziął udział w 1202 roku w bitwie Asyżan z mieszkańcami sąsiedniego miasta Perugii, co skończyło się dla niego krótką niewolą. Do domu wrócił chory. Pod wpływem niewoli i cierpienia przeżył wielki przełom duchowy. Zerwał z tym wszystkim, co dotychczas było treścią jego życia, oddając się całkowicie Bogu.

Początki nawrócenia

Św. Franciszek wraca na koniu
po nieudanej wyprawie

Św. Franciszek słyszy słowa
- Komu lepiej jest służyć, panu czy słudze

Św. Franciszek słyszy słowa Ewangelii
i zaczyna je wypełniać

Św. Franciszek rozmyśla nad Ewangelią
i miłością Pana Jezusa

Franciszek miał piękny sen, śniło mu się, że wchodzi do zamku pełnego wojennego oręża. Na pytanie, czyj to zamek i czyja jest ta broń, usłyszał odpowiedź: „To wszystko jest twoje i twoich rycerzy”. Zachęcony w ten sposób znowu kupuje sobie zbroję, konia, giermka i wyrusza na wojnę do Apulii. Pewien zwycięstwa i zaszczytów, o których usłyszał we śnie nie boi się ogłaszać, że zostanie rycerzem a może nawet księciem. W drodze jednak zapada na zdrowiu i ma drugi sen, w którym słyszy głos: „Franciszku, komu lepiej jest służyć panu czy słudze? Panu, odpowiedział Franciszek. Dlaczego więc zostawiasz Pana a idziesz za sługą? A Franciszek: Panie, co chcesz abym czynił? Wróć do swej ziemi rodzinnej, ponieważ tam dokonam duchowego wypełnienia twojej wizji”.

To co do tej pory wydawało mu się wspaniałe – zabawy, przyjaciele, biesiady – straciło na wartości. Franciszek coraz częściej był zamyślony, zostawał z tyłu hałaśliwej grupy swoich kompanów. Król młodzieży asyskiej, sercem był już gdzie indziej i niebawem zerwał z tym wszystkim, co dotychczas było treścią jego życia, oddając się całkowicie Bogu.

Pewnego dnia przybył jako pielgrzym do Rzymu. Z miłości do ubóstwa zdjął swoje miękkie szaty i okrył się szatami jednego z ubogich. Usiadł między biedakami przed kościołem świętego Piotra w przedsionku, który jest miejscem pełnym żebraków. W ten sposób chciał osobiście doświadczyć czym jest prawdziwe ubóstwo.

Spotkanie z trędowatym

Św. Franciszek oddaje ubranie ubogiemu

Św. Franciszek i trędowaty

Św. Franciszek służy trędowatym

Stopniowa przemiana Franciszka miała swój kolejny etap w spotkaniu z trędowatym. Do tej pory, chorych na trąd omijał z daleka i nie było dla niego nic bardziej odrażającego. Jadąc pewnego razu konno w pobliżu Asyżu zobaczył na wprost siebie trędowatego. Chociaż zdjął go niemały wstręt i obrzydzenie, zsiadł z konia i przystąpił, by go ucałować. Trędowaty wyciągnął rękę, by coś otrzymać, a on wręczył mu pieniądze i ucałował. Gdy wsiadł na konia, trędowatego już nie było. Franciszek zrozumiał, że był to sam Jezus, który utożsamia się z tymi najmniejszymi. Od tej pory zaczął im służyć, obmywając rany, karmiąc i pocieszając.

„Franciszku, idź i odbuduj Mój Kościół!”

Objawienie Chrystusa z krzyża san Damiano
- Franciszku idź i odbuduj mój Kościół

Krzyż z San Damiano, przed którym modlił się św. Franciszek
i miał objawienie Chrystusa

Krzyż San Damiano

Św. Franciszek głosi Ewangelię
i wzywa do nawrócenia

Franciszek błąkał się pewnego dnia w pobliżu starego, zniszczonego i niemal całkowicie zapomnianego kościoła Świętego Damiana. Pod natchnieniem wszedł do środka i zaczął się modlić. W czasie tej modlitwy krucyfiks poruszył ustami i przemówił: „Franciszku, idź i odbuduj mój kościół, gdyż popada w ruinę!”. Franciszek przyjął słowa Jezusa dosłownie i zaczął odbudowywać zrujnowany kościół. Nie tak należało jednak rozumieć słowa, które usłyszał z krzyża…

W 1206 r. Franciszek rozpoczął życie pustelnika, nauczając o konieczności ubogiego i prostego życia opartego na Słowie Bożym. Jego ojciec nie chciał o tym słyszeć. Przed sądem biskupim oskarżył syna o kradzież pieniędzy i nieposłuszeństwo. Zagroził także, że jeśli nie wróci do poprzedniego stylu życia to go wydziedziczy i przestanie uważać za swojego syna. W odpowiedzi na to Franciszek oddał ojcu wszystko co od niego dostał, także ubranie i stanął przed nim nagi mówiąc: „Od tej pory będę mówił Ojcze nasz któryś jest w niebie”.

W 1208 r. w położonym koło Asyżu kościółku Matki Bożej Anielskiej, zwanym Porcjunkulą Franciszek uświadomił sobie, iż Bóg wzywa go do duchowej odnowy Kościoła. Środkiem do tego ma być ewangeliczne życie w ubóstwie i apostolstwo, na wzór Chrystusa i Apostołów. Odziany w zgrzebny habit: tunika w formie krzyża, przepasana białym sznurem, zaczął głosić słowo Boże i nawoływać do pokuty. Przy tym nie zaniedbywał posługi miłosierdzia względem chorych, najbardziej wówczas cierpiących i opuszczonych, mianowicie trędowatych.

Założyciel zakonów franciszkańskich

Idzi, wysokiego rodu, mieszkaniec Asyżu,
prosi św. Franciszka o przyjęcie na ucznia

Św. Franciszek z nowymi braćmi

Św. Klara zostaje przyjęta do zakonu

Dotychczas św. Franciszek sam był często niezrozumiany i wyśmiewany, teraz jednak zaczęli się do niego przyłączać coraz liczniejsi naśladowcy, a także naśladowczynie. W ten sposób stał się założycielem trzech zakonów: braci mniejszych – Franciszkanie (1209 r.), sióstr klarysek (1211 r.) i tercjarzy (1221 r.). W skład wspólnoty jego naśladowców wchodzili zarówno kapłani, jak i świeccy. Sława jego życia zataczała coraz szersze kręgi.

Pierwszym naśladowcą św. Franciszka był Bernard, bogaty młodzieniec, z którym jeszcze niedawno bawił się na ulicach Asyżu. Zaraz po nim dołączyli inni, starając się naśladować swojego duchowego Ojca, żyjąc w ubóstwie i prostocie. Choć ludzie uważali ich za świętych, oni sami wiedzieli, że są grzesznikami i potrzebują życia pokuty by dostać się do nieba. Franciszek napisał dla nich prostą regułę i postanowił prosić Papieża o jej zatwierdzenie.

Franciszek u papieża

Św. Franciszek razem z braćmi udają się do Rzymu

Św. Franciszek prosi papieża o zatwierdzenie reguły

Kazanie św. Franciszka

Ludzie witają św. Franciszka

Gdy św. Franciszek przybył do Rzymu, dowiedział się, że nie jest łatwo zobaczyć się z papieżem. Zostając więc przed kościołem, modlił się, by Bóg pokazał mu co ma czynić. Jak podają źródła franciszkańskie, papież miał w nocy sen, w którym widział, że Bazylika na Lateranie zaczyna się walić. Wtem podbiegł do niej mały człowiek, który podpierając ją, przywrócił do dawnego stanu. Papież następnego dnia rozpoznał w tym człowieku św. Franciszka i zatwierdził jego regułę.

Św. Franciszek nie przyjął święceń kapłańskich, a jedynie diakonat. Wędrując, wzywał do pokuty w sposób prosty i jasny dla zwykłych ludzi. Bóg wyposażył go w liczne charyzmaty – dary swej łaski, a Kościół ze swej strony popierał działania Franciszka. Przemawiał on do wszystkich w szczerości słowa i z odwagą, głosząc prawdę bez upiększeń czy pochlebstw. Jego proste, żarliwe i dociekliwe słowo wszystkim przywoływało wspomnienie o Stwórcy i Jego przykazaniach, sprawiedliwość i miłosierdzie Boga. Bardzo charakterystycznym rysem Franciszkowego przepowiadania, który bardzo często powtarza się w jego pismach, jest bardzo głęboki szacunek dla wszystkich kapłanów, nie pomijając kapłanów-grzeszników, przez wzgląd na godność ich święceń oraz cześć dla Kościoła. Nauczał również o szacunku i czci dla wszystkich: bogaczy i panów, sług i ubogich, dobrych i złych.

Mimo tego, że bracia byli już znani, nie brakowało też tych, którzy obrzucali ich obelgami. Bracia zachowywali jednak pokój i cierpliwość, prosząc w modlitwach o nawrócenie prześladowców.

Franciszek – alter Christus

Kazanie do ptaków

Św. Franciszek i brat wilk z Gubbio

Podróż św. Franciszka do sułtana Egiptu

Spotkanie z muzułmanami

Św. Franciszek i sułtan al-Kamil

Św. Franciszek buduje szopkę
na Boże Narodzenie

Św. Franciszek szopka

Św. Franciszek i Dzieciątko Jezus

Św. Franciszek Boże Narodzenie

Św. Franciszek rozważa krzyż Chrystusa

Ekstaza św. Franciszka
namalowana przez El Greca

Ekstaza św. Franciszka

Św. Franciszek otrzymuje stygmaty

Stygmaty św. Franciszka

Św. Franciszek otrzymuje stygmaty

Powrót św. Franciszka do braci

W 1219 r., w czasie V Krucjaty, św. Franciszek, podczas oblężenia Damietty w Egipcie, dokonał sławnej próby nawrócenia sułtana al-Kamila. Św. Franciszkowi nie udało się nawrócić sułtana i jego ludu na wiarę chrześcijańską, jednak tym spotkaniem dał świadectwo, że można ze sobą uprzejmie rozmawiać i zachować między sobą pokój, nawet mimo przeciwnych sobie stanowisk.

Po powrocie z Krucjat, pragnąc ożywić w ludziach miłość do Chrystusa i przedstawić ludowi bardziej konkretnie i naocznie tajemnicę Bożego Narodzenia, w noc Bożego Narodzenia 1223 r. urządził w Greccio pierwszy żłóbek. W otoczeniu licznego tłumu przy grocie posługiwał jako diakon do Mszy świętej.

Św. Franciszek oddawał się życiu w kontemplacji, spędzał czas na długich modlitwach, rozważaniach i postach. W połowie września 1224 r. modląc się na górze Alwerni, otrzymał stygmaty, czyli rany Męki Chrystusowej. Ukazał mu się sam Chrystus ukrzyżowany w postaci serafina skrzydlatego i ognistego, który wycisnął na jego ciele żywe stygmaty Męki Pańskiej: otwarte i krwawiące rany, z cielesnymi gwoźdźmi o długich i zakrzywionych ostrzach, na rękach i stopach oraz w boku. Ostatnie dwa lata swojego życia przeżywał w przewlekłych męczarniach, dotknięty ponadto ciężką chorobą oczu, której nabawił się na Wschodzie.

Siostra Śmierć

Św. Franciszek podróżuje na osiołku

Św. Franciszek odwiedza św. Klarę i siostry

Ostatnie słowa pouczenia św. Franciszka
skierowane do św. Klary i sióstr

Św. Franciszek układa
Pieśń Słoneczną

Św. Franciszek na łożu śmierci
przekazuje braciom swój testament

Św. Franciszek przed śmiercią
przyjmuje ostatnie sakramenty

Śmierć św. Franciszka

Stygmaty i ciągle pogarszający się stan zdrowia nie zgasiły w sercu św. Franciszka pragnienia głoszenia Ewangelii. Postanowił jeździć na osiołku jak Jezus, by w ten sposób nieść Dobrą Nowinę, a gdy to było niemożliwe, pisał listy i prosił, by bracia robili kopie i przekazywali je sobie nawzajem. Św. Franciszek do samego końca pałał gorliwością o Chwałę Bożą, a tuż przed śmiercią wołał do braci: „Bracia, póki mamy czas czyńmy dobrze”. Leżąc w wielkich cierpieniach potrafił pocieszać zgromadzonych braci, kierując ich myśli ku szczęściu wiecznemu.

Zakończył swoje życie w sobotę wieczorem 3 października 1226 r. w wieku 45 lat. Dwa lata później został wyniesiony na ołtarze przez Grzegorza IX. 25 maja 1230 r. ciało Świętego przeniesiono na Wzgórze Rajskie, do nowej wspaniałej Bazyliki św. Franciszka, którą wzniesiono z woli Grzegorza IX. Bazylika wraz z przyległym do niej Świętym Konwentem została ogłoszona głową i matką całego zakonu Franciszkanów.

Chwała pośmiertna

Bracia, siostry i przyjaciele
modlą się przy ciele św. Franciszka

Św. Franciszek wstępuje do chwały nieba

Św. Franciszek w Królestwie Bożym

Św. Franciszek i św. Antoni z Padwy

Kazanie św. Antoniego

Św. Antoni głosi kazanie do ryb

Wizerunek św. Franciszka stworzony na podstawie opisów brata Tomasza z Celano

Św. Franciszek cieszy się wciąż powszechnym szacunkiem, sympatią i miłością, nie tylko wśród katolików, ale także ze strony chrześcijan innych wyznań, a nawet nie-chrześcijan. Bez niego również i w dzisiejszym świecie byłoby mniej miłości, wiary i nadziei w miłosierdzie Stwórcy. W 1980 r. Jan Paweł II ogłosił go patronem ekologów, zabiegających o ochronę naturalnego środowiska człowieka.

Na zakończenie warto przytoczyć fragment z Życiorysu pierwszego św. Franciszka z Asyżu autorstwa br. Tomasza z Celano, w którym odsłania fizyczny i moralny portret św. Franciszka:

„O, jak wyglądał pięknie, jasno i chwalebnie w niewinności życia, w prostocie słów, w czystości serca, w miłości Boga, w ukochaniu braci, w gorącym posłuszeństwie, w zgodnej uległości, w anielskim wejrzeniu! Słodki w obyczajach, miły z natury, przyjemny w mowie, bardzo uprzejmy w zachęcaniu, jak najbardziej wierny w dochowaniu sekretu, roztropny w radzie, skuteczny w działaniu, upodobany przez wszystkich.

Spokojny umysłem, słodki duchem, trzeźwy myśleniem, porwany kontemplacją, wytrwały w modlitwie i żarliwy we wszystkim. Stały w postanowieniach, niewzruszony w cnocie, wytrwały w życzliwości i taki sam we wszystkim. Szybki do przebaczania, nieskory do gniewu, lotny w pojmowaniu, znakomity w pamięci, subtelny w rozumowaniu, oględny w wyborze, a we wszystkim prosty. Surowy dla siebie, miłosierny dla innych, taktowny we wszystkim.

Był bardzo wymowny, o radosnej twarzy, łagodnego wejrzenia, wolny od gnuśności, pozbawiony wyniosłości. Średniego wzrostu , bliższy niskiemu, głowę miał średnio wielką i okrągłą, twarz raczej szczupłą i podłużną, czoło równe i małe, oczy średniej wielkości, czarne i szczere, włosy ciemne, brwi poziome, nos zgrabny, delikatny i prosty, uszy sterczące lecz małe, skromnie płaskie, język łagodny, ognisty i ostry, głos potężny, słodki, jasny i dźwięczny, zęby spójne, równe i białe, wargi drobne i subtelne, brodę czarną, rzadko uwłosioną, szyję delikatną, barki proste, ramiona krótkie, dłonie wątłe, palce długie, paznokcie wydłużone, nogi cienkie, stopy małe, skórę delikatną, ciała bardzo mało, odzienie szorstkie, sen bardzo krótki, rękę bardzo hojną.

Ponieważ był bardzo pokorny, dlatego wobec wszystkich ludzi okazywał się łagodnym, korzystnie stosując się do ich przyzwyczajeń. Święty wśród świętych, a wśród grzeszników jakby jeden z nich.

Ojcze najświętszy, co kochałeś grzeszników, prosimy, wspomagaj grzesznych ludzi, a tych, których widzisz leżących mizernie w brudach występków, racz miłosiernie podnieść swoim chwalebnym wstawiennictwem” (1Cel 83).

Pisma św. Franciszka z Asyżu

Św. Franciszek pozostawił po sobie wiele różnych pism. Jego pisma ukazują duchowość opartą na wiernym naśladowaniu Chrystusa w Jego posłuszeństwie wobec planów Zbawienia, ubóstwie i czystości.
http://www.francesco.katowice.opoka.org.pl/spis01.html – tutaj znajduje się internetowy zbiór pism św. Franciszka

Dobre książki o św. Franciszku z Asyżu

Życie św. Franciszka z Asyżu; Omer Englebert
Święty Franciszek z Asyżu. Editio maior; Raoul Manselli
Święty Franciszek z Asyżu; Gilbert Keith Chesterton
Franciszek. Życie – miejsca – słowa; bp Grzegorz Ryś